Korte geschiedenis van Essen en Kalmthout tijdens WO.I

Op het moment dat de eerste wereldoorlog uitbrak waren Essen en Kalmthout rustige, landelijke dorpen. België was net als Nederland neutraal sinds de afscheiding van 1830. Totaal onverwacht werd op  1 augustus 1914 de mobilisatie afgekondigd, in het Frans.

De lont die in Sarajevo werd aangestoken door de moord op de Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand van Habsburg en zijn vrouw Sophie Chotek leidde tot de grootste oorlog ooit. De Duitse keizer greep dit voorval aan om Frankrijk uit te dagen, en België werd ongewild meegesleept.

Men zag de oorlog als een kortstondig avontuur waarbij de bevolking er van overtuigd was dat de Duitsers niet door de fortengordel rond de steden zouden geraken. Onrechtstreeks was Essen beschermd door Antwerpen. Maar door de val van die stad, op 5 oktober 1914, werd het voor de dorpelingen pas duidelijk dat het ernst was. Duizende vluchtelingen en onderduikers trokken hier de grens over naar het veilig Nederland.

Het Duitse leger wilde meer controle over België en sloot in april 1915 de grenzen hermetisch af met een elektrische draad van 2000 Volt. Om materiaal en manschappen te sparen werden Essen en Nieuwmoer afgesneden van Kalmthout en van de rest van het land. Contacten met mensen binnen “den Doodendraad” waren zo goed als onmogelijk door de strenge censuur, o.a. van brieven en kranten. Deze toestand zette aan tot smokkelen, vaak op zeer georganiseerde wijze. Niet alleen geschreven stukken maar ook voedsel, kleding, zaaigoed en zelfs mensen werden ongezien door “den Doodendraad”, niet zonder gevaar de grens over gebracht.

Uiteindelijk duurde de bezetting 4 jaar en werd het één van de meest dramatische oorlogen uit de geschiedenis.

Sarajevo

28 juni 1914

Het broeide al lang in de Balkan en er groeide verzet tegen de voorgenomen aanhechting van Bosnië bij Oostenrijk-Hongarije.
Lees meer

De algemene mobilisatie

31 juli 1914

De regeringen van Duitsland en Frankrijk liepen al jaren met oorlogsplannen rond, als revanche voor de Franse verliezen in de oorlog van 1870.
Lees meer

Het leek meer op een familieruzie

1 augustus 1914

Op 1 augustus 1914 verklaarde keizer Wilhelm II aan Rusland de oorlog, als gevolg van de politieke bemoeiing van de tsaar Nicolaas na het incident in Sarajevo.
Lees meer

Een ultieme poging

2 augustus 1914

Terwijl op 2 augustus het Duitse leger het Groot Hertogdom Luxemburg betrad, schreef koning Albert I een brief aan keizer Wilhelm II in een ultieme poging om het onheil van een oorlog in ons land af te wenden.
Lees meer

Leven tussen hoop en vrees

3 augustus 1914

Op 3 augustus weigerde koning Albert I de eis tot vrije doorgang van de Duitsers via België naar Frankrijk.
Lees meer

De inval was een feit

4 augustus 1914

Op deze hete zomerdag, verklaarde Duitsland aan Frankrijk de oorlog en liet aan België weten het te betreuren dat hun voorstel van vrije doorgang was afgewezen, waardoor ze genoodzaakt waren om zich te verdedigen tegen Frankrijk via ons land.
Lees meer

Overrompeling

15 + 24 augustus 1914

De Belgische bevolking was totaal overrompeld. Men begreep niet goed wat er gebeurde en nog minder hoe het mogelijk was. Maar het dagelijkse leven moest doorgaan. Daarbij hielp men mekaar waar het kon of nodig was.
Lees meer

Duitse opmars in Antwerpen

Rond 6 oktober 1914

Antwerpen en omgeving liep leeg door het oorlogsgeweld.
Lees meer

Val van Antwerpen

9 oktober 1914

De stad kreeg het zeer zwaar te verduren.
Lees meer

België bezet

13 oktober 1914

Het was nu wel voor iedereen duidelijk. Het hele land was bezet en in oorlog.
Lees meer

Brute overheersing

14 oktober 1914

Terwijl het leven in onze gemeenten zo normaal mogelijk verder ging werd elders de oorlog steeds erger. Het Belgisch leger was niet bestand tegen de Duitse brute overheersing.
Lees meer

Laatste stukje grond

20 - 29 oktober 1914

Op 20 oktober werd er gevochten om het laatste stukje grond. België deed een slimme zet door op 21 oktober een deel van de polders onder water te zetten.
Lees meer

Villa Rosa

November 1914

Behalve het feit dat de soldaten opgeroepen waren en de Duitsers de beste huizen van Essen en Kalmthout in beslag hadden genomen was er de eerste maanden niet veel te merken van de oorlog.
Lees meer

Sigaarvormig luchtschip

November 1914

In het begin van de oorlog vloog er een Zeppelin over onze dorpen.
Lees meer

Aan de IJzer

24 december 1914

Tijdens de kerstdagen van 1914 waren de weersomstandigheden ronduit slecht. Vijanden lagen in hun loopgraven tegenover elkaar in erbarmelijke omstandigheden.
Lees meer

Invoering dienstplicht

1 maart 1915

Vanaf 1 maart 1915 kwam er een dienstplicht voor alle mannen tussen de 18 en 25 jaar.
Lees meer

Den draad

April 1915

In april 1915 besliste de Duitse legerleiding om België hermetisch af te sluiten van Nederland door middel van een elektrische draadversperring. Dit werd een levensgevaarlijke situatie.
Lees meer

Chloorgas

22 april 1915

Terwijl de soldaten op 22 april 1915 rond 17.30 uur aan het bekomen waren van een zware veldslag bliezen de Duitsers 5730 flessen met chloorgas in de lucht.
Lees meer

Verkennings- vliegtuigen

4 juni 1915

Hoewel de luchtvaart nog in de kinderschoenen stuurde Engeland verkenningsvliegtuigen om de Duitse troepenbeweging in de gaten te houden. Duitsland reageerde hierop door op 4 juni 1915 bommen te droppen op en nabij Londen.
Lees meer

Den Doodendraad

Augustus 1915

Drie maanden duurde het voor de hele elektrische afsluiting er stond. In de volksmond noemde men hem “Den Draad” en al gauw zelfs “Den Doodendraad”.
Lees meer